Neşet ERTAŞ ve Ozanlarımız
Kökeni Orta Asya'ya kadar uzanan saz ve söz kültürünün Anadolu'daki ifadesi olan bozlaklar, Orta Anadolu'da özellikle Kırşehir'de önemli bir yere sahiptir. Hiçbir müzik eğitimi almadıkları halde Türk Halk Müziğine unutulmayacak eserler kazandıran Aşık Said, Muharrem Ertaş, Ali Çekiç, Şemsi Yastıman ve en büyük saz ve söz ustadı Neşet Ertaş gibi ozanlar, ülke genelinde müziğin gelişmesine ve yeni eserlerle yeni sanatçıların ortaya çıkmasına katkıda bulunmuşlardır.
Ozan geleneğinde eserler kayıt altına alınmadığından, Kırşehir türküleri birçok yörede kaynak gösterilmeksizin farklı ağız ve yorumlarla söylenmektedir. Kırşehir'li ozanlar, genellikle mütevazi bir hayat sürmüşler, gözü tok ama gönlü zengin yaşamışlardır. Sazlarıyla, sözleriyle geçmişi bugüne, bugünü geleceğe taşımışlar, toplumun yaşam biçimlerini, düşünce ve duygularını, olaylara bakış açılarını saz ve söz ile dile getirmişlerdir.
Abdal geleneğinin bir parçası olan ve günümüzde unutulmaya yüz tutan Bozlak kültürünü yaşatmak amacıyla ilimizde 2001 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı olarak “Kırşehir Ustalar Müzik ve Oyun Topluluğu” kurulmuştur. Bu topluluğu oluşturan ustalar, yurt içinde ve dışında büyük beğeni görmekte ve abdal geleneğinin yaşamasını sağlamaktadır.
Bu ozanlarımızın bazıları şunlardır.
Neşet ERTAŞ
Sesi sazı ile babası Muharrem ERTAŞ’ın yolunu sürdüren Neşet ERTAŞ, 1938 yılında Kırşehir’ in Kırtıllar köyünde dünyaya geldi. İlkokul çağlarında önce keman, sonra da bağlama çalmasını öğrendi. Babası Muharrem ERTAŞ ile birlikte yörenin düğünlerinde saz çalıp türkü söylemeye başladı.
Neşet ERTAŞ babası Muharrem ERTAŞ ile adeta Anadoludaki en olgun ve seviyesine erişen bu Türkmen/Abdal müzik birikiminin yeni bir yorumcusudur. Yoğun yöresel özellikleri ve baskın mahallilik unsurları ile donanmış bu müziği yöremizin dışına çıkarmış, ülke genelinde ve hatta yurtdışında bilinmesi ve tanınmasını sağlamıştır.
Ertaş 1957 yılının sonunda İstanbul’a gelerek Şen Çalar Plak’ta ilk plağını “ Neden Garip Garip Ötersin Bülbül ” adı ile babası Muharrem ERTAŞ’a ait türküyle çıkardı. Halk Tarafından çok beğenilen bu plağın ardından diğer plak,kasety ve halk konserleri takip eder.( Albümlerinden bazıları “ Hareli Gelin ”, “ Çoban ”, “ Diloylu Halay Havası ”, “ Yardan Tatlısı Bulunmaz ”, “ Ceylan ”, “ Vefasız Yar Aşkına ”, “ Hasta Düştüm ”, “ Uyma Sakın ”…).
Ankarada TRT Radyo Evine girdi. Burada yaşadığı sağlık sorunları nedeniyle kardeşinin daveti üzerine Almanya’ya gider. Çocuklarının eğitimi ve sanatsal çalışmalarından dolayı uzun süre Almanya’da kalan sanatçı, 2000 yılında İstanbul’da verdiği konserle sahne hayatına geri dönmüştür. Unesco somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi kapsamında yapılan ulusal envanterlerden “ Yaşayan İnsan Hazineleri Türkiye Ulusal Envanteri ” ne alınarak yaşayan insan hazinesi kabul edilen Neşet ERTAŞ, 25 Nisan 2011 tarihinde İTÜ Devlet Konservatuarı tarafından Fahri doktora ödülüne layık görülmüş, bağlamadaki tavrı ve türküleri konservatuarlarda ders olarak okutulmuştur.
Neşet ERTAŞ’ın sanatı; müziğin özünü ruhunu kavrayan birinin, hiçbir yapmacılığa tevessül etmeden, olduğu gibi kendini, kendi özünü ve hissettiklerini saza, söze dökmesidir. Bu sebeple de “ Bozkırın Tezenesi ” olarak bilinmektedir.
25 Eylül 2012 tarihinde İzmir’de tedavi gördüğü hastanede ileri evrede prostat kanseri nedeniyle yaşamını yitirmiştir.
AŞIK SAİD (1835-1910)
Kırşehir iline bağlı Toklumen Kasabası'nda doğmuştur. Okuma-yazmayı köyün hocasından öğrenen Said, 18 yaşlarında Kayseri'ye giderek iki buçuk yıl Medrese eğitimi de almıştır. İki çocuğu aynı gün Kızılırmak'da boğularak ölmüştür. Şairin kendisinden sonra yaşayan tek oğlu Âşık Seyfullah'tır. Kızılırmak üzerinde Kayıkçılık yapan Âşık Said, birçok yer gezmiş, dolaşmış ve çoğunluğu yaşanmış olaylara üzerine türküler çalıp söylemiştir. 75 yaşında vefat eden Aşık Said'in TRT repertuarına geçmiş çok sayıda eseri bulunmaktadır.
Muharrem ERTAŞ
1913 yılında Yağmurlu Büyükoba köyünde başlayan yoksul ve çileli hayatı, Kırşehir'in Bağbaşı mahallesindeki yoksul gecekondulardan birinde noktalandığında 71 yaşındaydı.
Muharrem Ertaş'ın asıl ustası Yusuf Ustadır. Yusuf Usta yörenin anonim ezgilerinin yanı sıra, daha çok Toklumen2li Aşık Sait'in (1835-1910) şiirlerini ustaca çalıp söyleyen ve bütün bunları Muharrem Ertaş'a öğreten yörenin en ünlü saz ustalarından biridir.
Muharrem Usta, 1984 yılının 3 Aralık günü yine yoksul ve sessizce öldü. Dünya durdukça sesi gök kubbemizde yankılanacak bir sanatçının "Garip" ölümüydü bu. Son sözleri gerisini tamamlayamadığı "sazımın emaneti..." oldu.
Şemsi YATSIMAN
Türk Halk Müziğine "kaynak kişi", "derleyici" ve "aşık" kimliği ile emeği geçmiş bir usta halk sanatkarıdır. 10 Temmuz 1923'de Kırşehir'de doğdu. Saza ve söze ilgisi Ortaokul yıllarında başladı.
Şemsi Yatsıman, özellikle halk müziği geleneğinin çalıp-söyleme tarzını benimsemiş bir halk sanatkarı olarak adından söz ettirdi. Aşıklık geleneğinin çeşitli türlerde seslendirdiği eserlerle ve bilhassa dönemi içinde unutulmaya yüz tutmuş olan "destan" ve "taşlamaları" ile sevildi.
Ayrıca, Kırşehir'in müzik potansiyelinin geniş kitlelere tanıtılmasına, "mahalli sanatçı" kimliği ile ön-ayak oldu. Şemsi Yatsıman, doğduğu gün ve aya tesadüf eden 10 Temmuz 1994 tarihinde Lapseki'de vefat etti.
Çekiç ALİ
Kırşehir bozlak ve türkülerinin usta icracılarından biridir Çekiç Ali... hemen hemen tüm plak ve kasetlerinde "Kırşehirli Çekiç Ali" namıyla anılan sanatçımız, 1932 yılında Kırşehir'de doğmuştur. Doğuştan gelen Allah vergisi sanatçılık yeteneğini uygun şartlarda ve ortamlarda geliştirerek kendi kendini yetiştirmiş "alaylı sanatçılar" kuşağına mensup bir sanatçıdır.
Bu geleneğin diğer ustaları gibi o da içinde doğup büyüdüğü toplumu ve bu toplumun neşesini, hüznünü, ağıtını, oyununu, eğlencesini dile getirmiştir.
Çekiç Ali'nin okuduğu türkülerin bazıları (Acem Kızı, Aziziye gibi) yöre müzik kültürünün ağırlıklı karakteristik ezgileri olmakla beraber, çoğu da oyun türküleri ve oyun havalarından oluşmakta. Ağıtlar ise, yörede yaşanmış acılı, trajik olaylar üzerine söylenmiş anonim söz ve ezgilerden oluşmaktadır.
13 Eylül 1973'te hayata gözlerini yuman Çekiç Ali, kıvrak, atak sazı; içli, yanık sesi ile söylediği türkülerle elbette gönlümüzde yaşamaya devam edecektir.
